Quy định pháp luật tại Nhật Bản luôn được đánh giá cao với tính minh bạch, nghiêm khắc nhằm đảm bảo quyền lợi cho cả người lao động trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên, để sinh sống và làm việc tại đất nước này, người lao động nước ngoài cần hiểu rõ những quy định liên quan như mức lương tối thiểu, quyền nghỉ phép, tham gia bảo hiểm lao động đến thủ tục khai báo thuế. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu hơn về các quy định cơ bản, các quyền lợi mà người lao động nước ngoài được hưởng và các nghĩa vụ cần thực hiện khi làm việc tại Nhật. Đặc biệt, chúng tôi cũng sẽ giới thiệu về chương trình “Kỹ năng đặc định” và vai trò của TokuteiGino – đơn vị dẫn đầu trong việc hỗ trợ lao động quốc tế tại Nhật Bản.
Tính minh bạch trong quy định pháp luật tại Nhật Bản
Tại Nhật Bản – một quốc gia nằm ở Đông Á, bao gồm bốn đảo chính là Honshu, Hokkaido, Kyushu và Shikoku – các chính sách và hệ thống pháp luật được xây dựng với tinh thần pháp trị nghiêm ngặt. Điều này giúp duy trì kỷ cương xã hội, nâng cao hiệu quả trong hoạt động lao động, cũng như đảm bảo công bằng và minh bạch trong quyền lợi của mọi người lao động, kể cả người nước ngoài. Nhờ vào đặc tính đặc biệt này, Nhật Bản trở thành điểm đến đáng tin cậy với hàng trăm ngàn lao động nước ngoài mỗi năm.
Theo Bộ Tư pháp Nhật Bản (Ministry of Justice), tính đến năm 2024, Nhật Bản có hơn 2 triệu lao động nước ngoài, trong đó số lượng công nhân kỹ thuật và lao động phổ thông chiếm tỷ lệ ngày càng cao. Điều này đòi hỏi hệ thống pháp luật phải không ngừng hoàn thiện để bảo vệ quyền lợi cho người lao động, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.
Vai trò của quy định pháp luật trong định hướng lao động quốc tế tại Nhật
Hệ thống pháp luật lao động mà Nhật Bản đang áp dụng không chỉ nhằm bảo vệ công dân nước mình mà còn định hướng rõ ràng cho các nhóm lao động đến từ nước ngoài. Luật Tiêu chuẩn Lao động Nhật Bản (労働基準法 – Rōdō Kijun-hō) quy định cụ thể các vấn đề như thời gian làm việc, lương, bảo hiểm, điều kiện lao động và an toàn nghề nghiệp. Bộ Quy tắc cũng điều chỉnh mối quan hệ giữa người lao động và chủ sử dụng lao động, bảo đảm tuân thủ nghiêm ngặt dù cá nhân đó là công dân Nhật hay lao động ngoại quốc.
Chính từ nền tảng pháp lý đó, chính phủ Nhật Bản triển khai các chương trình thu hút nhân lực ngoài nước một cách nhất quán. Điển hình là chương trình 技能実習制度 (Thực tập sinh kỹ năng) và chương trình mới hơn là 特定技能制度 (chương trình kỹ năng đặc định của Nhật Bản), đều phải dựa vào khung pháp luật để triển khai và quản lý. Điều này giúp Nhật Bản duy trì chất lượng nguồn nhân lực và góp phần xây dựng môi trường làm việc lành mạnh, nghiêm túc.
Cách quy định pháp luật tại Nhật giúp bảo vệ quyền lợi người lao động nước ngoài
Một trong những trụ cột nền tảng trong hệ thống pháp luật Nhật Bản là việc đặt trọng tâm vào quyền con người và công bằng xã hội. Trong lĩnh vực lao động, điều này thể hiện qua việc yêu cầu các doanh nghiệp có sử dụng lao động nước ngoài phải đảm bảo chế độ đãi ngộ, điều kiện làm việc và phúc lợi y hệt người lao động bản địa.
Chẳng hạn, khi hợp đồng lao động được ký giữa doanh nghiệp Nhật và lao động nước ngoài, phải thể hiện rõ bằng văn bản về mức lương, số giờ làm việc, bảo hiểm xã hội, quyền lợi nghỉ phép…, và cần được dịch sang tiếng mẹ đẻ của người lao động. Đây là điểm rất đặc biệt của quy định pháp luật tại Nhật Bản, thể hiện minh bạch thông tin và cam kết công bằng.
Đặc biệt, hình thức “kiểm định định kỳ” từ các cơ quan như Bộ Y tế, Lao động và Phúc Lợi Nhật Bản (MHLW) cũng giúp giám sát việc thực thi luật pháp tại các doanh nghiệp, mang đến cho người lao động nước ngoài sự an tâm hơn khi làm việc.
Tại sao người lao động cần hiểu rõ quy định pháp luật trước khi làm việc tại Nhật?
Hiểu rõ pháp luật lao động không chỉ giúp người lao động tránh được các rủi ro khi làm việc mà còn là “la bàn” pháp lý để họ chủ động bảo vệ bản thân mình. Nhiều trường hợp trong thực tế đã chứng minh rằng những người không hiểu đầy đủ về chính sách lao động Nhật Bản thường dễ bị mất quyền lợi, bị bóc lột sức lao động hoặc vi phạm luật mà không nhận ra, ví dụ như làm quá số giờ quy định mà không nhận được tiền tăng ca thích đáng.
Theo nghiên cứu từ tổ chức JILPT (Japan Institute for Labour Policy and Training), khoảng 27% lao động nước ngoài năm 2022 gặp khó khăn trong quá trình tiếp cận chính sách pháp luật, đặc biệt trong những vấn đề liên quan đến ngôn ngữ pháp lý và quy trình thủ tục hành chính tại Nhật.
Đây cũng chính là lý do tại sao TokuteiGino – một trong những đơn vị hàng đầu trong ngành hỗ trợ lao động quốc tế tại Nhật – đang nỗ lực không ngừng để cung cấp giải pháp toàn diện từ tư vấn pháp luật, dịch thuật tài liệu đến đào tạo kỹ năng pháp lý cơ bản cho người lao động nước ngoài.
Quy định về lương tối thiểu tại Nhật Bản cho lao động nước ngoài
Trong hệ thống pháp luật lao động Nhật Bản, mức lương tối thiểu đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ căn bản để đảm bảo người lao động – bao gồm cả công dân Nhật và lao động nước ngoài – được trả công hợp lý, phù hợp với chi phí sinh hoạt và giá trị lao động. Việc nắm rõ các quy định về lương tối thiểu lao động nước ngoài tại Nhật là điều cần thiết để người lao động chủ động đàm phán và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Lương tối thiểu vùng tại Nhật Bản là gì?
Lương tối thiểu ở Nhật được chia làm hai loại: lương tối thiểu theo vùng (地域別最低賃金) và lương tối thiểu theo ngành nghề (産業別最低賃金). Trong đó, mức lương theo vùng là mức phổ biến và được áp dụng đối với hầu hết người lao động, đặc biệt là lao động nước ngoài không thuộc nhóm ngành đặc biệt.
Lương tối thiểu vùng được quy định bởi Bộ Y tế, Lao động và Phúc Lợi Nhật Bản và được xem xét, điều chỉnh hàng năm, dựa trên tình hình kinh tế, vật giá và mức sống tại từng địa phương. Tính đến tháng 10 năm 2024, mức lương tối thiểu theo vùng cao nhất thuộc về Tokyo với 1.113 yên/giờ (~185.000 VND/giờ), tiếp theo là Kanagawa với 1.112 yên/giờ, trong khi một số địa phương miền Bắc như Aomori dao động quanh mức 900 yên/giờ.
Điều đáng lưu ý là mức lương tối thiểu lao động nước ngoài tại Nhật được áp dụng tương đương với công dân Nhật theo vùng cư trú. Không có sự phân biệt đối xử trong vấn đề này. Người lao động có thể kiểm tra mức lương tối thiểu hằng năm được cập nhật trên website chính thức của MHLW (www.mhlw.go.jp).
Quy định trả lương theo giờ và khu vực cư trú của lao động
Hệ thống trả lương theo giờ là cơ chế phổ biến tại Nhật Bản, đặc biệt trong các công việc đơn giản, lao động phổ thông và dịch vụ – những lĩnh vực mà lao động nước ngoài thường tham gia nhiều. Khi người lao động làm việc vượt quá giờ hành chính tiêu chuẩn hoặc vào ngày lễ, mức lương phải được cộng thêm phụ cấp bắt buộc theo Luật Tiêu chuẩn Lao động.
Ví dụ, nếu một người lao động tại Chiba – nơi có mức lương tối thiểu năm 2024 là 1.026 yên/giờ – làm việc 8 giờ/ngày, mức lương tối thiểu mỗi ngày họ nhận được không được ít hơn 8.208 yên (~1.380.000 VND). Trường hợp làm việc ban đêm (sau 10 giờ tối), mức trả lương phải tăng thêm 25% – 50% tùy điều kiện.
Một yếu tố quan trọng khác là giấy tờ chứng minh nơi cư trú. Nếu người lao động cư trú tại Osaka nhưng làm việc tại Hyogo thì mức lương tối thiểu tính theo nơi làm việc – Hyogo – chứ không theo nơi cư trú. Đây là lý do nhiều chủ lao động có thể lợi dụng việc đăng ký sai địa điểm để giảm chi phí trả lương. Người lao động cần nắm rõ quy định để không bị thiệt hại quyền lợi.
Quy định về việc trả lương ngoài giờ, tăng ca
Theo Quy định tại Điều 37, Luật Tiêu chuẩn Lao động Nhật Bản, mọi thời gian làm việc vượt quá 8 giờ/ngày hoặc 40 giờ/tuần đều phải có chế độ tăng ca với mức phụ cấp rõ ràng như sau:
- Tăng ca thông thường: Cộng thêm 25% lương cơ bản
- Làm việc vào ban đêm (22h – 5h sáng): Cộng thêm 25%
- Làm thêm vào ngày nghỉ (Chủ Nhật): Cộng thêm 35%
- Tăng ca vào ban đêm: Có thể lên đến cộng thêm 50%
Đối với người lao động nước ngoài, quy định này được áp dụng đầy đủ và không có sự phân biệt. Lao động có quyền từ chối làm ngoài giờ nếu không đồng thuận bằng hợp đồng. Theo khảo sát của Nissoken năm 2024: 18,2% lao động nước ngoài than phiền về việc không được trả đầy đủ tiền tăng ca, dẫn đến tình trạng tranh chấp lao động gia tăng.
Trong trường hợp bị thiệt thòi, người lao động có thể liên hệ với các Tổ chức hỗ trợ người lao động nước ngoài như LODOT (外国人労働者支援センター) hoặc nhờ công ty trung gian chuyên nghiệp như TokuteiGino đại diện làm việc với chủ lao động để đòi quyền lợi chính đáng.
Quyền lợi nghỉ phép và các ngày nghỉ lễ tại Nhật Bản
Ngoài tiền lương, một trong những quyền lợi quan trọng khác mà người lao động nước ngoài cần biết khi làm việc tại Nhật là chế độ nghỉ phép, nghỉ lễ và nghỉ theo luật định. Nhật Bản là quốc gia có hệ thống nghỉ lễ được quy định rõ trong Luật lao động, song việc hưởng quyền lợi này còn phụ thuộc vào thời gian làm việc, mức chuyên cần và loại hình hợp đồng.
Quy định về nghỉ lễ quốc gia tại Nhật Bản
Nhật Bản có tổng cộng từ 15 đến 17 ngày nghỉ lễ quốc gia mỗi năm, tùy theo lịch di động của các năm cụ thể. Một số ngày lễ lớn bắt buộc nghỉ bao gồm:
- Ngày đầu năm mới (元日) – 1/1
- Ngày thành lập quốc gia (建国記念の日) – 11/2
- Tuần lễ Vàng (Golden Week): từ 29/4 đến đầu tháng 5, gồm 4 ngày lễ liên tiếp
- Ngày hội văn hóa (文化の日) – 3/11
- Giáng sinh và Tết Dương lịch dù không phải lễ truyền thống, nhưng một số công ty Nhật vẫn cho nghỉ theo chính sách nội bộ.
Người lao động nước ngoài có hợp đồng chính thức từ 1 năm trở lên và làm đủ tiêu chuẩn về số giờ công đều có quyền nghỉ các ngày lễ quốc gia. Nếu làm vào ngày lễ, phải được hưởng phụ cấp 35% như đã quy định ở phần trước.
Nghỉ việc hưởng nguyên lương khi hoàn thành 80% giờ làm sau 6 tháng đầu
Chế độ nghỉ phép có lương được quy định cụ thể tại Điều 39, Luật Tiêu chuẩn Lao động Nhật. Người lao động, bất kể quốc tịch nào, sau khi làm việc đủ ít nhất 6 tháng và hoàn thành 80% số giờ làm theo hợp đồng trong thời gian này, sẽ được nghỉ phép có hưởng lương.
Số ngày phép cụ thể phụ thuộc vào số năm làm việc:
- 6 tháng: 10 ngày phép
- 1,5 năm: 11 ngày phép
- 2,5 năm: 12 ngày phép
- Tối đa có thể đạt 20 ngày phép sau hơn 6,5 năm
Phần đông người lao động nước ngoài làm hợp đồng ngắn hạn nên thường không nắm rõ quy định này, dẫn đến bị mất quyền lợi. TokuteiGino thường xuyên tổ chức workshop trực tuyến để giúp người lao động hiểu và yêu cầu quyền lợi nghỉ phép chính đáng.
Quy định về nghỉ cuối tuần cho lao động nước ngoài
Không giống một số quốc gia có quy định bắt buộc nghỉ hai ngày cuối tuần, chế độ nghỉ thứ Bảy – Chủ Nhật ở Nhật phụ thuộc vào từng doanh nghiệp và ngành nghề. Tuy nhiên, hầu hết các ngành văn phòng, kỹ thuật viên, ngành IT có chế độ nghỉ 2 ngày cuối tuần hoặc 5 ngày làm việc/tuần.
Trong khi đó, các ngành dịch vụ, sản xuất, điều dưỡng – nơi tập trung lao động nước ngoài – thường áp dụng chế độ làm xoay ca, nghỉ theo chu kỳ.
Theo luật, nếu doanh nghiệp yêu cầu làm việc 6 ngày/tuần, phải đảm bảo tổng số giờ làm việc không vượt quá 40 giờ/tuần và phải có ít nhất 1 ngày nghỉ “bắt buộc” trong tuần. Trường hợp làm liên tục 7 ngày không nghỉ là vi phạm pháp luật, người lao động có quyền từ chối hoặc khiếu nại.
Bảo hiểm và an toàn lao động tại Nhật Bản
Một trong những nội dung pháp luật quan trọng lao động nước ngoài phải nắm rõ khi làm việc tại Nhật là liên quan đến các loại bảo hiểm bắt buộc và quy định về an toàn lao động. Việc tham gia đầy đủ các loại bảo hiểm lao động tại Nhật không chỉ là nghĩa vụ theo luật mà còn là quyền lợi thiết yếu giúp bảo vệ người lao động trong trường hợp ốm đau, tai nạn, thai sản, thất nghiệp hoặc về hưu.
Các loại bảo hiểm lao động bắt buộc mà người lao động cần tham gia
Hệ thống bảo hiểm lao động tại Nhật Bản gồm 4 loại chính:
- Bảo hiểm y tế (健康保険 – Kenkō Hoken):
Tất cả người lao động (bao gồm nước ngoài) làm việc từ 20 giờ/tuần trở lên trong hợp đồng 3 tháng trở lên đều phải tham gia. Bảo hiểm y tế giúp thanh toán chi phí khám chữa bệnh tại bệnh viện từ 70% đến 90%, tùy theo nhóm đối tượng.
- Bảo hiểm hưu trí quốc dân (厚生年金 – Kōsei Nenkin):
Bắt buộc với mọi người lao động có hợp đồng chính thức (full-time). Khoản đóng được chia đều giữa người lao động và chủ sử dụng lao động. Nếu lao động rời khỏi Nhật sau khi kết thúc hợp đồng, có thể xin hoàn trả khoản đã đóng (lump-sum withdrawal payments).
- Bảo hiểm thất nghiệp (雇用保険 – Koyō Hoken):
Áp dụng với người lao động làm việc từ 20 giờ trở lên/tuần. Người tham gia bảo hiểm có thể nhận hỗ trợ tài chính khi mất việc hoặc đang tìm việc khác.
- Bảo hiểm tai nạn lao động (労災保険 – Rōsai Hoken):
Loại bảo hiểm do chủ sử dụng lao động chi trả 100%, không trừ vào lương nhân viên. Bảo hiểm này đảm bảo quyền lợi khi người lao động bị tai nạn hoặc thương tật trong khi làm việc, kể cả trên đường đi làm.
Đặc biệt, đối với những lao động theo diện chương trình kỹ năng đặc định hoặc thực tập sinh, việc tham gia đầy đủ các hệ thống bảo hiểm trên là tiêu chuẩn bắt buộc.
Vai trò của TokuteiGino trong hỗ trợ người lao động tham gia bảo hiểm
TokuteiGino không chỉ là công ty hỗ trợ tuyển dụng và kết nối lao động quốc tế với thị trường Nhật Bản, mà còn đóng vai trò như một đơn vị tư vấn chuyên sâu về pháp luật lao động. Đối với các lao động nước ngoài, TokuteiGino hỗ trợ:
- Giải thích rõ quyền lợi bảo hiểm bằng tiếng mẹ đẻ
- Đăng ký và theo dõi tiến trình tham gia bảo hiểm khi sang Nhật làm việc
- Hỗ trợ làm thủ tục hoàn trả tiền bảo hiểm về nước khi kết thúc hợp đồng
- Đại diện người lao động làm việc với các cơ quan khi có tranh chấp liên quan đến bảo hiểm
Trong thống kê nội bộ năm 2024 của TokuteiGino, có hơn 2.500 người lao động nước ngoài đã được hỗ trợ đăng ký đầy đủ các loại bảo hiểm trong 12 tháng đầu làm việc.
Quy định bảo hiểm tai nạn và sức khỏe khi lao động tại Nhật
Theo Luật Bảo hiểm lao động Nhật Bản sửa đổi lần cuối năm 2022, tất cả người sử dụng lao động đều có nghĩa vụ đăng ký bảo hiểm tai nạn cho nhân viên, bao gồm cả lao động không thời hạn và theo hợp đồng ngắn hạn. Phạm vi bảo hiểm tai nạn bao gồm:
- Tai nạn xảy ra trong giờ làm việc hoặc trong khu vực lao động
- Tai nạn trên đường đi làm (từ nhà đến công ty và ngược lại)
- Bệnh nghề nghiệp phát sinh từ điều kiện làm việc
Đối với bảo hiểm sức khỏe, tất cả người lao động đều phải tham gia dưới dạng bảo hiểm y tế quốc gia hoặc bảo hiểm do công ty cung cấp. Mức đóng tùy thuộc vào thu nhập hàng tháng; tuy nhiên, nhà nước quy định rõ giới hạn trên để đảm bảo không tạo gánh nặng quá lớn cho người thu nhập thấp.
Lao động có thể lựa chọn đăng ký bảo hiểm thông qua chủ lao động. Nếu doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ này, người lao động có quyền khiếu nại trực tiếp lên Sở Lao động tại các tỉnh, hoặc nhờ hỗ trợ từ các tổ chức như TokuteiGino để được can thiệp.
Quy định nghiêm cấm phân biệt đối xử với lao động nước ngoài
Trong hệ thống quy định pháp luật tại Nhật Bản, chính phủ đặc biệt nghiêm khắc với các hành vi kỳ thị, phân biệt đối xử với người nước ngoài, đặc biệt trong môi trường lao động. Điều này đã được khẳng định rõ ràng trong Luật Cấm phân biệt đối xử trong tuyển dụng và sử dụng lao động năm 2008 và tiếp tục được siết chặt trong các chính sách gần đây.
Các hình thức phân biệt đối xử bị nghiêm cấm tại Nhật Bản
Những hình thức phân biệt đối xử cụ thể bị cấm bao gồm:
- Phân biệt về mức lương, điều kiện làm việc chỉ dựa trên quốc tịch
- Từ chối tuyển dụng do người đó là người nước ngoài
- Không cho người lao động nước ngoài được tham gia khóa đào tạo nội bộ hay các chính sách phúc lợi chung
- Cư xử thiếu tôn trọng tại môi trường làm việc (chế giễu, cô lập)
Trong trường hợp vi phạm, doanh nghiệp có thể bị Bộ Lao động và Phúc Lợi Nhật Bản cảnh cáo, phạt hành chính hoặc hủy giấy phép tuyển dụng lao động nước ngoài. Hành vi phân biệt nghiêm trọng có thể chịu trách nhiệm hình sự và bồi thường thiệt hại.
Cách người lao động có thể phản ánh nếu gặp phải sự phân biệt đối xử
Người lao động nước ngoài tại Nhật Bản được phép gửi khiếu nại lên một số kênh pháp lý, bao gồm:
- Sở Lao động địa phương (Rōdō Kijun Kantokusho)
- Tổng đài tư vấn đa ngôn ngữ của Chính phủ Nhật Bản
- Hiệp hội hỗ trợ người nước ngoài – GAISEN RENRAKU-KAI
- Trung tâm hỗ trợ TokuteiGino
TokuteiGino hiện đang triển khai chương trình tiếp nhận phản ánh ẩn danh, bảo vệ tuyệt đối thông tin người lao động để khuyến khích mọi người lên tiếng. Đồng thời, công ty cũng phối hợp với luật sư người Nhật để đại diện và bảo vệ người lao động trong những vụ việc phân biệt nghiêm trọng.
Vai trò của pháp luật trong việc ngăn chặn hành vi kỳ thị
Chính phủ Nhật Bản đã không ngừng cải tiến hệ thống pháp luật để khẳng định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp và vai trò của cơ quan giám sát. Những điểm mấu chốt trong khung pháp lý bao gồm:
- Bắt buộc các doanh nghiệp đào tạo nhận thức về đa văn hóa
- Đưa nội dung chống phân biệt vào quy trình tuyển dụng
- Tăng cường kiểm tra và xử phạt hành vi kỳ thị
Quan trọng hơn, các bộ luật như Luật Công bằng Lao động (Equal Employment Opportunity), Luật Quyền Công dân và chính sách của Bộ Tư pháp đã góp phần xây dựng văn hóa hòa nhập tại nơi làm việc. Đây chính là sự đảm bảo lớn nhất cho quyền lợi lao động nước ngoài tại Nhật.
Chương trình “Kỹ năng đặc định” tại Nhật Bản
Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt nghiêm trọng nguồn lao động trong nhiều lĩnh vực như xây dựng, điều dưỡng, thực phẩm, khách sạn… Để giải quyết vấn đề này, chính phủ đã triển khai một hệ thống visa mới từ năm 2019 mang tên “Tokutei Gino” – tức “chương trình kỹ năng đặc định của Nhật Bản”. Đây là một trong những chính sách đón đầu xu hướng lao động quốc tế để xây dựng một Nhật Bản mở cửa, hòa nhập nhưng vẫn tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật.
“Kỹ năng đặc định” là gì và những lợi ích dành cho lao động nước ngoài?
Chương trình “Kỹ năng đặc định” (特定技能, Tokutei Gino) là diện visa do Cục Xuất nhập cảnh Nhật Bản ban hành dành cho lao động nước ngoài có kỹ năng chuyên môn và khả năng làm việc ngay trong 14 ngành nghề đang thiếu hụt nhân lực, như:
- Xây dựng
- Khách sạn
- Dịch vụ nhà hàng – thực phẩm
- Điều dưỡng
- Nông nghiệp
- Ngư nghiệp
- Sản xuất công nghiệp
- Vệ sinh tòa nhà
- Bảo trì máy móc
- Vận tải hàng hóa
- Hàng không…
Visa kỹ năng đặc định có hai loại:
- Tokutei Gino số 1: Là visa cho phép lao động nước ngoài làm việc tối đa 5 năm, không cho phép bảo lãnh người thân.
- Tokutei Gino số 2: Dành cho người lao động đã tích lũy kỹ năng, kinh nghiệm, có thể ở lại lâu dài và được phép bảo lãnh gia đình sang Nhật.
Lợi ích lớn nhất của chương trình là hợp pháp hóa khả năng làm việc lâu dài và ổn định cho lao động nước ngoài với mức lương và đãi ngộ ngang bằng người bản địa. Điều này khác biệt hoàn toàn so với chương trình thực tập sinh kỹ năng trước đây, vốn chỉ cho làm việc tạm thời và hạn chế về mức lương, quyền lợi.
Tính đến cuối năm 2024, đã có hơn 166.000 lao động nước ngoài đang làm việc tại Nhật Bản theo diện Tokutei Gino, và con số này dự kiến đạt trên 350.000 người vào năm 2026 (theo dữ liệu từ Bộ Tư pháp Nhật Bản).
Yêu cầu kỹ năng, trình độ khi tham gia chương trình
Để tham gia chương trình kỹ năng đặc định, người lao động cần:
- Trên 18 tuổi, có sức khỏe tốt, không có tiền án tiền sự sẽ bị từ chối nhập cảnh.
- Đạt chứng chỉ tiếng Nhật cơ bản (tối thiểu N4 hoặc kỳ thi JFT-Basic), đảm bảo khả năng giao tiếp trong công việc.
- Vượt qua kỳ thi đánh giá kỹ năng nghề nghiệp (tùy thuộc vào ngành nghề, tổ chức thi do Nhật Bản quy định).
- Chứng minh kinh nghiệm làm việc hoặc tham gia khóa đào tạo nghề có liên quan.
Đặc biệt, những người đã hoàn thành chương trình thực tập sinh kỹ năng 3 năm có thể được miễn thi kỳ thi kỹ năng và tiếng Nhật nếu tiếp tục làm việc trong cùng lĩnh vực.
Để thi đạt đủ điều kiện Tokutei Gino là một quá trình không dễ dàng. Chính vì vậy, nhiều lao động nước ngoài đã lựa chọn công ty hỗ trợ chuyên nghiệp như TokuteiGino để được hướng dẫn luyện thi, đào tạo kỹ năng và chuẩn bị hồ sơ chính xác.
Hỗ trợ từ TokuteiGino trong quá trình tham gia chương trình Kỹ năng đặc định
TokuteiGino là doanh nghiệp có giấy phép hoạt động hợp pháp của chính phủ Việt Nam và đối tác tại Nhật, chuyên hỗ trợ xuất khẩu lao động dạng kỹ năng đặc định. Công ty cung cấp các dịch vụ toàn diện như:
- Đào tạo tiếng Nhật theo chuẩn kỳ thi JFT-Basic
- Luyện thi kỹ năng đặc định theo từng ngành nghề
- Hướng dẫn khai form, hoàn thiện hồ sơ, nộp hồ sơ xét duyệt visa
- Kết nối doanh nghiệp Nhật uy tín có nhu cầu tuyển dụng lớn
- Hướng dẫn sống và làm việc tại Nhật đúng pháp luật
Năm 2024, TokuteiGino đã hỗ trợ hơn 1.300 lao động Việt Nam sang Nhật theo diện kỹ năng đặc định, trong đó tỷ lệ đậu visa đạt trên 97%. Ngoài ra, công ty còn tổ chức lớp bồi dưỡng kỹ năng pháp lý và văn hóa Nhật Bản, giúp lao động hòa nhập tốt và ít gặp rủi ro khi sang Nhật làm việc.
Vai trò của chủ lao động trong việc tuân thủ pháp luật Nhật Bản
Bên cạnh lao động, chủ sử dụng lao động tại Nhật cũng buộc phải tuân thủ hàng loạt quy định nghiêm ngặt về tuyển dụng, đãi ngộ và quản lý nhân sự. Việc tuân thủ luật pháp không chỉ tránh rủi ro về mặt pháp lý mà còn giúp nâng cao uy tín doanh nghiệp trong mắt chính phủ và người lao động.
Trách nhiệm hỗ trợ quyền lợi lao động nước ngoài
Theo Luật Quản lý nhập cư và Luật Tiêu chuẩn lao động, chủ doanh nghiệp có một số trách nhiệm bắt buộc:
- Cung cấp hợp đồng rõ ràng, minh bạch bằng ngôn ngữ hiểu được cho lao động nước ngoài.
- Không phân biệt đãi ngộ, thu nhập và điều kiện lao động.
- Đăng ký bảo hiểm đầy đủ.
- Hướng dẫn thủ tục lưu trú, giúp người lao động hòa nhập nhanh.
- Kiểm tra mức độ hiểu biết pháp luật của người lao động và triển khai đào tạo nếu cần thiết.
Ngoài ra, chủ lao động còn bị yêu cầu báo cáo định kỳ tình hình sử dụng lao động nước ngoài cho Cục Quản lý nhập cư và Bộ Lao Động.
Các biện pháp xử lý nếu chủ lao động vi phạm pháp luật Nhật Bản
Với sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý, nếu chủ lao động có hành vi như: bóc lột sức lao động, không trả lương đúng hạn, không đăng ký bảo hiểm, ép làm việc ngoài hợp đồng,… thì có thể bị:
- Phạt hành chính từ vài triệu đến vài chục triệu yên
- Thu hồi giấy phép tuyển dụng lao động nước ngoài
- Đưa vào “danh sách đen” (Blacklist) cấm tiếp nhận lao động trong vòng 5 năm
- Đối với vi phạm nghiêm trọng như ngược đãi, bóc lột, có thể bị xử lý hình sự, phạt tù
Người lao động có thể thông báo hoặc tố cáo lên Sở Lao động tỉnh, Đại sứ quán, Trung tâm hỗ trợ người lao động, hoặc các tổ chức như TokuteiGino – nơi sẽ đại diện xử lý các thủ tục pháp lý liên quan.
Cách kiểm tra và đảm bảo tính minh bạch từ phía chủ lao động
Người lao động hoàn toàn có thể chủ động xác minh doanh nghiệp tiếp nhận mình có tuân thủ quy trình pháp luật hay không thông qua các bước:
- Yêu cầu xem hợp đồng lao động kèm bản dịch ngay từ Việt Nam
- Tìm hiểu tên công ty qua internet hoặc hỏi từ những lao động đã từng làm
- Tra cứu công ty trên “Danh sách doanh nghiệp tiếp nhận uy tín” của Bộ Lao động Nhật
- Hỏi tư vấn từ TokuteiGino để kiểm tra pháp lý doanh nghiệp và hướng dẫn
TokuteiGino hiện có cơ sở dữ liệu đối tác hơn 300 doanh nghiệp Nhật Bản có giấy phép đầy đủ, luôn cập nhật về mức độ tuân thủ, tạo uy tín và đảm bảo quyền lợi tối đa cho người lao động.
Quy định khai báo thuế thu nhập cá nhân tại Nhật Bản
Bên cạnh việc tuân thủ nội quy lao động, tham gia đầy đủ bảo hiểm, người lao động nước ngoài tại Nhật Bản còn có trách nhiệm pháp lý trong việc kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân. Đây là yếu tố tối quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến tình trạng cư trú và quyền lợi hợp pháp mà còn thể hiện sự minh bạch trong hoạt động lao động quốc tế.
Đối tượng bắt buộc khai báo thuế trong cộng đồng lao động nước ngoài
Tại Nhật, thuế thu nhập cá nhân (所得税 – Shotokuzei) được áp dụng cho mọi công dân có thu nhập, bao gồm cư dân thường trú, cư dân không thường trú và người nước ngoài làm việc có visa dài hạn hoặc ngắn hạn trên 3 tháng.
Cụ thể, bạn sẽ phải khai báo và nộp thuế thu nhập nếu:
- Có hợp đồng lao động hợp pháp với công ty Nhật từ 1 tháng trở lên;
- Có mức thu nhập hàng năm từ 1,030,000 yên trở lên (nếu chưa có người phụ thuộc), tương đương khoảng 170 triệu VNĐ/năm;
- Là lao động có visa làm việc theo diện kỹ năng đặc định của Nhật Bản.
Các trường hợp miễn thuế chỉ áp dụng cho du học sinh làm việc bán thời gian dưới mức quy định thu nhập hoặc những người cư trú dưới 183 ngày trong năm tính thuế.
Các thông tin cần chuẩn bị để khai báo thuế
Trong kỳ kê khai thuế thường diễn ra vào tháng 2–3 hàng năm, người lao động cần chuẩn bị bộ hồ sơ gồm:
- Giấy chứng nhận thu nhập và khấu trừ thuế (源泉徴収票 – Gensen Chōshūhyō) do công ty cấp
- Thẻ cư trú (在留カード – Zairyū Kādo)
- Sổ ngân hàng tại Nhật
- Số My Number (mã số cá nhân)
- Hóa đơn chi phí y tế, học phí, bảo hiểm (nếu có) để xin giảm trừ
Việc khai báo có thể được thực hiện trực tiếp tại Cục Thuế địa phương (税務署 – Zeimusho) hoặc online thông qua hệ thống e-Tax của chính phủ Nhật.
Với những lao động lần đầu tiên khai báo, quy trình này tương đối phức tạp và rối rắm, đặc biệt là về ngôn ngữ. Lúc này, vai trò tư vấn và hỗ trợ của TokuteiGino trở nên cực kỳ thiết yếu.
Hỗ trợ từ TokuteiGino dành cho người lao động trong thủ tục thuế
TokuteiGino có đội ngũ tư vấn viên am hiểu về luật thuế Nhật Bản, hỗ trợ:
- Dịch và giải thích toàn bộ hồ sơ thuế
- Hướng dẫn khai báo thuế trực tiếp và online
- Hỗ trợ xin hoàn thuế (khi khấu trừ quá mức)
- Tư vấn giảm trừ gia cảnh nếu có người phụ thuộc tại Việt Nam
- Theo dõi và nhắc nhở hạn nộp thuế đúng quy định
Từ năm 2022 đến 2024, TokuteiGino đã giúp hơn 700 người lao động xin hoàn trả trung bình 50.000 – 120.000 yên/người từ tiền thuế nộp thừa, tương đương gần 20 đến 40 triệu đồng. Sự hỗ trợ tận tình đó không chỉ giúp người lao động an tâm mà còn đảm bảo tuân thủ nghiêm chỉnh luật pháp Nhật.
Các lỗi người lao động nước ngoài cần tránh tại Nhật Bản
Dù hệ thống pháp luật Nhật Bản cung cấp nhiều quyền lợi rõ ràng cho người lao động, nhưng cũng đặt ra những nghĩa vụ nghiêm khắc. Bên cạnh việc hiểu đúng, thực hiện đúng, người lao động nước ngoài còn cần tránh những sai lầm phổ biến có thể dẫn tới vi phạm pháp luật hoặc bị trục xuất.
Vi phạm hợp đồng làm việc với chủ lao động
Hợp đồng lao động tại Nhật là văn bản pháp lý có hiệu lực. Việc tự ý bỏ việc, chuyển nơi làm khi chưa có thỏa thuận rõ ràng đều bị coi là vi phạm hợp đồng.
Một số hậu quả thường gặp:
- Bị cắt visa và buộc phải về nước ngay lập tức
- Bị đưa vào danh sách cấm quay lại Nhật trong 5 năm
- Mất quyền lợi bảo hiểm và không được hoàn trả phí đóng
- Bị từ chối làm việc với công ty khác
TokuteiGino khuyến khích người lao động nên liên hệ với đơn vị hỗ trợ hoặc trung tâm pháp lý trước khi quyết định nghỉ việc hay chuyển nơi làm.
Không tham gia bảo hiểm hoặc thiếu giấy tờ cần thiết
Một số người lao động, đặc biệt là lao động ngắn hạn hoặc thực tập sinh, vì thiếu hiểu biết hoặc lo ngại phí bảo hiểm, đã lựa chọn không tham gia bảo hiểm bắt buộc. Tuy nhiên, đây là hành vi vi phạm pháp luật.
Người không tham gia bảo hiểm sẽ:
- Không được bảo vệ khi tai nạn, ốm đau xảy ra
- Không được nhận hỗ trợ thai sản, thất nghiệp, hưu trí
- Có thể bị truy thu và xử phạt khi bị phát hiện
Quên khai báo thuế thu nhập trong thời hạn quy định
Việc không khai báo thuế hoặc khai sai thông tin sẽ khiến người lao động đối mặt với:
- Phạt tài chính lên tới 10–20% số tiền thiếu
- Không thể xin hoàn thuế hay bảo lãnh người thân trong tương lai
- Ảnh hưởng quá trình gia hạn visa và hồ sơ định cư
Nếu gặp khó khăn, liên hệ để được hướng dẫn kịp thời là biện pháp khôn ngoan.
Câu hỏi thường gặp về quy định pháp luật tại Nhật Bản
Mức lương tối thiểu tại Nhật Bản hiện là bao nhiêu?
Theo MHLW (Bộ Lao động Nhật), mức lương tối thiểu vùng dao động từ 900 đến hơn 1.113 yên/giờ. Tokyo hiện có mức cao nhất – 1.113 yên/giờ (tính đến tháng 10/2024). Mức này được điều chỉnh hằng năm.
Tôi có bắt buộc phải tham gia bảo hiểm lao động không?
Có. Mọi lao động có hợp đồng dài hơn 3 tháng và thời gian làm việc từ 20 giờ/tuần trở lên đều bắt buộc tham gia bảo hiểm y tế, hưu trí, tai nạn và thất nghiệp.
Nếu bị kỳ thị hoặc phân biệt đối xử tại nơi làm việc, tôi phải làm gì?
Bạn có thể báo cáo lên Cục Lao động địa phương, Đại sứ quán, hoặc tìm đến các tổ chức như TokuteiGino để được hỗ trợ pháp lý, dịch vụ trung gian và bảo vệ quyền lợi.
Tôi có thể tham gia chương trình “Kỹ năng đặc định” nếu không biết tiếng Nhật giỏi được không?
Có thể, miễn bạn vượt qua kỳ thi năng lực tiếng Nhật JFT-Basic hoặc đạt N4 trở lên. TokuteiGino có chương trình luyện thi hỗ trợ cụ thể.
Chế độ nghỉ phép có được áp dụng cho người lao động nước ngoài không?
Có. Sau 6 tháng làm việc và đạt trên 80% giờ công, bạn sẽ được nghỉ phép có lương, tương đương với người lao động Nhật.
Làm việc và sinh sống tại Nhật Bản là cơ hội lớn để phát triển nghề nghiệp, tuy nhiên, hiểu rõ các quy định pháp luật tại Nhật Bản là điều kiện tiên quyết để đảm bảo quyền lợi của bạn. Hãy để TokuteiGino đồng hành cùng bạn, hỗ trợ tất cả các thủ tục pháp lý, bảo đảm quyền lợi lao động, bảo hiểm và phát triển nghề nghiệp tại Nhật Bản.
Liên hệ ngay với TokuteiGino để bắt đầu hành trình của bạn một cách suôn sẻ nhất!
Thông Tin Liên Hệ:
✅ Công ty TokuteiGino
? Website: https://tokuteigino.edu.vn/
? Email: tokuteigino1992@gmail.com
☎ Hotline: 0965.149.588
? Đăng tin tuyển dụng việc làm tại Nhật Bản TopJob360